Ekonomik parametreler çerçevesinde döviz vadeli işlem sözleşmelerinin Türkiye’de gelişimi ve kur riski yönetimi açısından değerlendirilmesi

Türkiye’de 2005 yılı başından itibaren faaliyet gösteren Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB), özellikle finansal vadeli işlem sözleşmeleri açısından iyi bir performans göstermiştir. İşlem hacminin yaklaşık yarısının gerçekleştirildiği döviz vadeli işlem sözleşmeleri, hem finansal kurumlara hem de şirketlere kur riskinden daha etkin korunma imkanı vermiştir. Nitekim, uluslararası piyasalarda Mayıs-Haziran 2006 döneminde yaşanan dalgalanma sonucunda döviz vadeli işlem sözleşmeleri işlem hacminde ciddi bir artış gerçekleşmiştir. Piyasaya ilişkin bir başka tespit de, VOB’da işlemlerin % 95’inin YTL/Dolar vadeli sözleşmesinde yoğunlaşmasıdır. Bunun en önemli nedeni, ABD ekonomisine ilişkin devam eden spekülasyonlardır. Diğer nedenler arasında, Türkiye’de kurumların dış ticaret ve dış borç kullanımının ağırlıklı olarak ABD dolarında yoğunlaşması gösterilebilir. Döviz vadeli piyasalarına ilişkin bir başka husus da, gerek finansal kurumların gerekse şirketlerin kur riski yönetimi amacıyla ağırlıklı olarak tezgahüstü piyasayı kullanıyor olmalarıdır. Buna bağlı olarak, VOB’da üyeler tarafından gerçekleştirilen işlemlerin ağırlıklı olarak spekülatif amaçlı yapıldığı söylenebilir. Bunun en iyi kanıtı, döviz piyasalarında dalgalanma yaşandığı ortamlarda, farklı vadelerdeki sözleşmelerde açık pozisyon sayısında ortaya çıkan değişimin dikkat çekici boyutta olmasıdır.