Türkiye’de içsel ekonomik büyüme ve teknolojik gelişmede dış ticaret ve beşeri sermayenin rolü (1963-2002): Pesaran’ın sınır testi ile bir eş-bütünleşme analizi

İçsel büyüme teorisi gelişmekte olan ülkelerde dış ticaret ve beşeri sermayenin teknolojik gelişmeyi etkileyerek ekonomik büyümeyi belirleyebileceğini ifade etmektedir. Ulusal teknoloji geliştirme kapasitesi yeterli olmayan ülkeler, ithal edilen mallarda içerilen teknolojik bilginin ülke içinde kullanılması ve yaparak öğrenilmesi yoluyla uzun dönemli verimlilik ve büyüme oranlarını arttırabilmektedirler. Bu çalışma, Türkiye ekonomisinde 1963-2002 döneminde fiziksel sermaye, beşeri sermaye ve AR-GE lideri ülkelerden yapılan ithalatın GSYİH ile ilişkisini araştırmaktadır. Değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin belirlemesinde, Pesaran’ın farklı durağanlık derecelerine sahip açıklayıcı değişkenlerle eş-bütünleşme analizi yapılmasına imkan veren sınır testi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, incelenen dönemde değişkenler arasında eş-bütünleşme ilişkisi bulunmuştur. Fiziksel sermaye ve beşeri sermaye ekonomik büyümeyi önemli ölçüde açıklamakla birlikte, ithalatın katkısı düşük düzeyde kalmıştır. Bu nedenle Türkiye ekonomisinde bilgi yayılmalarından faydalanabilmek için ulusal düzeyde teknolojik gelişme hızının arttırılması stratejik önem taşımaktadır