राज्यसमाजवाद आणि कल्याणकारी राज्य (State Socialism and Welfare State)

Marathi Abstract: डाॅ. आंबेडकरांना वाटत असे की, भारताच्या आर्थिक उन्नतीसाठी दारिद्रî व विषमता निर्मुलन आणि बहुजन समाजाची शोषणमुक्तता यावर भर दिला पाहिजेे. 1930 व 1940 या काळात व पुढेही काही वर्षे त्यांनी आपल्या लेखनात व भाषणात बहुजन समाजाच्या शोषणमुक्ततेवर भर दिला. डाॅ. आंबेडकरांना समाजवाद हवा होता, परंतु पारंपारिक समाजवाद त्यांना पसंत नव्हता. त्यांच्या दृष्टिकोणातून श्रमीक आणि शोषित वर्गाच्या आर्थिक सुरक्षेकडे अधिक लक्ष देऊन योजना तयार करायला पाहिजे. नैतिक प्रेरणा लोकांमध्ये असायला पाहिजे, आणि त्यांनी मिळून जे काही आपल्या श्रमाने कमविले ती सर्व संपत्ती समान रूपात वाटली पाहिजे. डाॅ. आंबेडकरांनी घटना समितीला सादर केलेले निवेदन हे राज्यसमाजवादाचे प्रारूप होते. राज्य घटनेतच समाजवादाची तरतुद असावी असे त्यांचे मत होते. संविधानाच्या उद्देशीकेत आणि निर्देशक तत्त्वात डाॅ. आंबेडकरांनी समाजवादाचा समावेश केलेला आहे. ज्यात बुद्ध तत्त्वज्ञानाच्या छटा स्पष्टपणे दिसून येतात. डाॅ. आंबेडकरांचे आर्थिक धोरण म्हणजे आर्थिकदृष्ट्या कल्याणकारी राज्याच्या निर्मितीला साह्यभूत ठरणारे ‘समृद्धीचे अर्थकारण’ आणि सामाजिकदृष्ट्या समतावादी समाजरचनेच्या प्रस्थापनेला गती देणारे ‘समाजोद्धाराचे अर्थकारण व कल्याणकारी राज्याचे अर्थशास्त्र’आहे